II Simpósio Internacional sobre Castelos Fortificações e Território na Península Ibérica e no Magreb

11/10/10 .- THARG

II Simpósio Internacional sobre Castelos
Fortificações e Território na Península Ibérica e no Magreb
(séculos VI a XVI)
Óbidos, 10 a 14 de Novembro de 2010
Auditório da Casa da Música e Igreja da Misericórdia
Organização: Município de Óbidos


Dez anos passados sobre a realização do primeiro grande encontro nacional sobre castelos, que teve lugar em Palmela, decidiu o Município de Óbidos assumir a organização do II Simpósio sobre Castelos – Fortificações e Território na Península Ibérica e no Magreb (Séculos V a XVI). As investigações sobre fortificações destas regiões, na última década, progrediram em várias frentes: na da análise documental, na da interpretação histórica e artística, na arqueológica, na metodológica, na da conservação e valorização. É tempo de proporcionar a partilha de experiências e resultados de pesquisas entre investigadores deste espaço de confluência mediterrânico – atlântico, aferindo afinidades, diferenças e novidades, com o objectivo primordial de estimular e divulgar a análise científica da fortificação medieval.

Proposta de poster

Data limite de inscrição: 26 de Outubro de 2010
Condições de inscrição: Inscrição Gratuita no Simpósio para 2 subscritores

Obs.:
1.As inscrições devem ser enviadas por e-mail para: isacrisff@gmail.com
contendo o título do poster e um pequeno resumo. Outros dados curriculares do autor poderão ser fornecidos (facultativo).
2.A Comissão Científica, após análise da proposta, decidirá da sua aceitação ou não, após o que o autor proponente será informado.

Dia 10 de Novembro, 4ª feira
Auditório da Casa da Música


9h00 – Recepção aos participantes

9h30 – Sessão de abertura do simpósio

1. Em torno dos primeiros castelos medievais

10h00 – 10h20
Adriaan De Man (FCSH – Univ. Nova Lisboa)
«Muralhas urbanas entre a Antiguidade Tardia e a Idade Média»

10h20 – 10h40
Ramón Martí Castelló (Universidat Autònoma de Barcelona)
«Fortificaciones y vigilancia territorial durante la ocupación de al-Andalus. El caso de
Catalunya»

10h40 – 11h00
Anísio M. Saraiva (Universidade de Coimbra), Pedro Sobral de Carvalho (Arqueohoje, Lda.) e António
Chéney (Arqueólogo)
«As muralhas de Viseu, ruptura e continuidade: da Antiguidade Tardia ao final da Idade
Média»

11h00 – 11h30 – Pausa

11h30 – 11h50
Santiago Macias (Programa Ciência 2008 da FCT- Universidade de Coimbra – CEAUP/CAM) e Vanessa Gaspar
(Câmara Municipal de Moura)
«O castelo de Moura: materiais arquitectónicos da Antiguidade Tardia»

11h50 – 12h10
António Manuel S. P. Silva e Manuela C. S. Ribeiro (Centro de Arqueologia de Arouca)
«Castelos roqueiros da região de Arouca (Aveiro, Portugal) – contexto histórico e elementos
arqueológicos»

12h10 – 12h30
Catarina Tente (FCSH – Univ. Nova de Lisboa)
«Soluções defensivas das comunidades rurais no Alto Mondego entre os séculos IX e X»

12h30 – 12h50
Fernando Villada Paredes (Instituto de Estudios Ceutís) e Pedro Gurriarán Daza (YAMUR, Arquitectura y
Arqueologia S.L.)
«Recientes investigaciones sobre las fortificaciones del califato omeya en el Estrecho de
Gibraltar (Algeciras, Ceuta y Tarifa)»

13h00 – 14h30 – Pausa para almoço

14h30 – 14h50
Ángel González Escudero e Antonio Malpica Cuello (Universidad de Granada)
«Las defensas de la ciudad de Ilbira (Granada)»

14h50 – 15h20
Fernando Branco Correia (Universidade de Évora) (Conf.)
«Fortificações de iniciativa omíada no Garb al-Andalus nos séculos IX e X – algumas hipóteses»
15h20 – 15h50 - Debate

2. Entre muçulmanos e cristãos

15h50 – 16h20
Rafael Azuar Ruiz (MARQ. Museo Arqueologico de Alicante) (conf.)
«Arqueología y historia de los hûsûn del Sharq al-Andalus»

• A fortificação medieval através dos textos

16h20 – 16h40
Yassir Benhima (Université Paris III – Sorbonne Nouvelle) e Jean-Pierre Van Staëvel (Université Paris IV –
Sorbonne)
«Construction et aménagement des villages fortifiés du Sahara, d’ après le Kitâb al-Qisma,
texte juridique ibâdite du XIe siècle»

16h40 – 17h00 – Pausa

17h00 – 17h20
Manuela Santos Silva (F.L. Universidade de Lisboa)
«O castelo e as muralhas de Óbidos nas fontes escritas medievais»

17h20 – 17h40
María Cruz Villalón (Universidad de Extremadura)
«La fortificación medieval a través de documentos de la Edad Moderna»

17h40 – 18h20 – Debate

Dia 11 de Novembro, 5ª feira
Sessão 1: Auditório da Casa da Música
• Castelos islâmicos em contexto rural


9h00 – 9h30
Helena Catarino (Universidade de Coimbra) (Conf.)
«A evolução das muralhas do Castelo Velho de Alcoutim»

9h30 – 9h50
Mário Varela Gomes e Rosa Varela Gomes (FCSH – Univ. Nova de Lisboa)
«Castelo Belinho - Uma residência fortificada almóada»

9h50 – 10h10
José Martín Civantos (Universidad de Granada)
«Del distrito castral a la alqueria: las fortificaciones andalusies en el sureste de la Península
Ibérica (Granada-Almería)»

10h10 – 10h30
Rafael Azuar Ruiz e Jose Luis Menéndez Fueyo (MARQ. Museo Arqueologico de Alicante)
«El Sharq al-Andalus en retirada: La fortificación almohade del Castell d’Ambra (Pego, Alicante)

10h30 – 11h00 – Debate

11h00 – 11h20 - Pausa

• Fortificações e gestão do território

11h20 – 11h50
Christophe Picard (Univ. Paris 1 –Panthéon - Sorbonne)
«L'origine des ribats en Méditerranée occidentale: un héritage "abbasside"?» (Conf.)

11h50 – 12h20
Edward Cooper (Honorary Research Fellow, Queen Mary, London University)
«Castles and mineral resources in medieval Spain» (Conf.)

12h20 – 12h40
António Lima (Direcção Regional de Cultura do Norte)
«Fortificações e vias de comunicação no Médio Vale do Douro (sécs. IX-XI)»

12h40 – 13h00
Ricardo Izquierdo Benito (Universidad de Castilla-la-Mancha) e Miguel Ángel Bru Castro (Universidad
Autónoma de Madrid)
«La fortificación de Vascos y la explotación de su territorio»

13h00 – 14h30 – Pausa para almoço

14h30 – 14h50
Eva María Alcázar Hernández (Universidad de Jaén)
«Las fortificaciones del concejo fronterizo de Jaén. Siglos XIII-XV»

14h50 – 15h10
Juan Carlos Castillo Armenteros e Mª Victoria Gutiérrez Calderón (Universidad de Jaén)
«El control del territorio en la comunidad de villa y Tierra de Baeza (Jaén): apuntes desde la
arqueología espacial»

15h10 – 15h40 – Debate

• Fortificações do Magreb

15h40 – 16h10
Pierre Guichard (Université de Lyon II) (Conf.)
«Sites refuges des VIe-XIIe siècles au Maghreb oriental»

16h10 – 16h40
Patrice Cressier (CNRS, Lyon) (Conf.)
«La forteresse d'Agwidir à Asrir (province de Guelmim, Maroc) et la question de Nûl Lamta»

16h40 – 17h00 – Pausa

17h00 – 17h20
Yassir Benhima (Université Paris III)
«Fortification et évolutions de la société marocaine (XIIIe-XVIe s.)»

17h20 – 17h40
Mohamed Hassen (Université de Tunis)
«Les fortifications au sud-est de l'Ifrîqiya au Moyen Âge: le cas du Jabal Demmer»

17h40 – 18h00
Mourad Araar (Université de Kairouan)
«De Qala'at Shaqbanariya à la Casabah du Kef: histoire d'une ville fortifiée»

18h00 – 18h30
Ahmed Ettahiri (Institut National des Sciences de l’ Archéologie et du Patrimoine, Rabat), Abdallah Fili
(Université Chouaib Doukkali, El Jadida), Jean-Pierre Van Stäevel (Université Paris IV – Sorbonne) (Conf.)
«Igiliz-des-Hargha (Maroc) : étude préliminaire du hisn des débuts du mouvement almohade»

Dia 11 de Novembro, 5ª feira
Sessão 2: Igreja da Misericórdia
• O castelo em contexto urbano


15h00 – 15h20
Manuel Retuerce Velasco e Luis Alejandro García García (NRT. Arqueólogos, S. L.)
«Intervención arqueológica en el sector de la Puerta de Daroca, en la muralla urbana de Huete
(Cuenca). Un nuevo ejemplo de murallas adosadas en el medievo hispano»

15h20 – 15h40
Helena Frade (Direcção Regional de Cultura do Centro) e Elisa Albuquerque (Arqueóloga)
«O castelo de Castelo Rodrigo: história e arqueologia»

15h40 – 16h00
Sónia Filipe (Universidade de Coimbra. Reitoria. Gabinete de Candidatura à Unesco)
«A intervenção arqueológica no Largo do Castelo de Coimbra: vestígios da Torre de Menagem»

16h00 – 16h20
Ana Gomes e Alexandra Gaspar (Direcção Regional de Cultura de Lisboa e Vale do Tejo)
«O castelo de S. Jorge na transição do mundo islâmico para o cristão»

16h20 – 16h40
Susana Goméz Martínez (Universidade de Coimbra - CEAUCP/Campo Arqueológico de Mértola - FCT- PC 2008)
e Maria de Fátima Palma (Campo Arqueológico de Mértola)
«O castelo de Mértola em época islâmica»

16h40 – 17h00 – Pausa

17h00 – 17h20
Maria José Gonçalves (Gabinete de Arqueologia, Conservação e Restauro, Câmara Municipal de Silves)
«O sistema defensivo islâmico de Silves: algumas problemáticas em torno da muralha do
arrabalde»

17h20 – 17h40
Sandra Cavaco e Jaquelina Covaneiro (Câmara Municipal de Tavira)
«O castelo e o povoado de Tavira: traços evolutivos do islâmico ao cristão»

Dia 12 de Novembro, 6ª feira
Sessão 1: Auditório da Casa da Música
• Fortificações do Magreb (Continuação)


9h00 – 9h20
Mohamed Ali Hbaieb (Université de Kairouan)
«Fortifications de l'Île de Djerba: enjeux doctrinaux et stratégies méditerranéennes»

9h20 – 09h40
Ahmed Ettahiri (Institut National des Sciences de l’ Archéologie et du Patrimoine, Rabat), Abdallah Fili
(Université Chouaib Doukkali, El Jadida),
«La fortification almoravide de Qasbat al-Nasranî (Maroc)»

09h40 – 10h10 - Debate

• Castelos da Reconquista

10h10 – 10h30
Joan Fuguet Sans (Escuela Superior de Conservació i Restauració de Catalunya)
«Castillos del temple portugués y catalano-aragonés: estudio comparativo»

10h30 – 10h50
Stéphane Boisselier (Université de Poitiers)
«Les chateaux des Ordres d'Avis et Santiago en Alentejo, de la guerre à l' administration, XIIe-
XIVe s.»

10h50 – 11h20 – Pausa

11h20 – 11h40
Juan Carlos Castillo Armenteros (Universidad de Jaén), José Luis Castillo Armenteros (Ayuntamiento
de Alcaudete - Jaén), Miguel Ruiz Calvente (Instituto de Ens. Sec. "María Bellido" de Bailen - Jaén)
«Sabiote y Lopera, dos fortificaciones calatravas en la frontera del Alto Guadalquivir: nuevas
aportaciones desde la investigación arqueológica»

11h40 – 12h00
Carlos Filipe Afonso (Exército Português)
«Técnicas e tácticas de assédio e defesa dos castelos em Portugal no contexto da Reconquista»

12h00 – 12h30 – Debate

12h30 – 14h00 – Pausa para almoço

14h15 – Partida para visita ao castelo de Santarém.

Dia 12 de Novembro, 6ª feira
Sessão 2: Igreja da Misericórdia
• O castelo em contexto urbano (Continuação)



9h00 – 9h20
J. Avelino Gutiérrez (Universidad de Oviedo), Fernando Miguel Hernández (Arqueólogo; col. Univ.
Oviedo), Emílio Campomanes Alvaredo (Talactor S.L.; col. Univ. Oviedo) e Fernando Muñoz
Villarejo(Talactor S.L.; col. Univ. Oviedo)
«Revisión arqueológica de las murallas de León (España)»

9h20 – 9h40
Hortensia Larrén Izquierdo (Servicio Territorial de Cultura – Zamora), Luis Villanueva Martín (Antequera,
S. L.), Miguel Martín Carbajo (Strato, S. L.),
«Novedades arqueológicas en el castillo de Zamora»

9h40 – 10h00
Alberto León (Universidad de Córdoba)
«Las fortificaciones de Cordoba islámica»

10h00 – 10h20
Sophie Gilotte (UMR 8167 Islam Médiéval, Paris) e Fabienne Landou (Institut National de Recherche
Archéologique Préventive, France)
«Albalat, une ville de frontière»

10h20 – 10h40
Vítor Pereira (Câmara Municipal da Guarda) e Alcina Cameijo (Agência para a Promoção da Guarda)
«Os sistemas defensivos da Guarda Medieval. Contributos para o seu conhecimento»

10h40 – 11h10 – Pausa

11h10 – 11h30
Isabel Luna (Museu Municipal Leonel Trindade) e Guilherme Cardoso (Assembleia Distrital de Lisboa)
«A urbe de Torres Vedras e a sua cerca medieva»

11h30 – 11h50
Rosa Varela Gomes e Mário Varela Gomes (FCSH – Univ. Nova de Lisboa)
«Torre de Odeceixe. Um Novo Tipo de Arquitectura Militar (Sécs XII-XIII)»

11h50 – 12h30 – Debate

12h30 – 14h00 – Pausa para almoço

14h15 – Partida para visita ao castelo de Santarém.

Dia 13 de Novembro, Sábado
Sessão 1: Auditório da Casa da Música
• Aspectos técnicos e metodológicos


9h30 – 10h00
J. Avelino Gutiérrez González, Patricia Suárez Manjón e Jesús I. Jiménez Chaparro (Universidad de
Oviedo)
«Inventario de fortificaciones medievales a través de los SIG. El proyecto CASTELLA-SIG» (Conf.)

10h00 – 10h30
Juan Zozaya (Associación de Arqueologia Medieval Española)
«Los spoliae en las murallas: significación, utilidad y problemas que plantean» (Conf.)

10h30 – 11h00 – Debate

11h00 – 11h20 - Pausa

3. Transições e afirmações nos séculos XV e XVI
• Muralhas urbanas nos reinos cristãos


11h20 – 11h50
Francisco García Fitz (Universidad de Extremadura)
«El sistema castral sevillano en la Baja Edad Media»(Conf.)

11h50 – 12h10
Carlos Manuel Ferreira Caetano (FCSH – Univ. Nova de Lisboa)
«A casa do concelho sobre a porta das muralhas da cidade»

• Artilharia e fortificações

12h10 – 12h30
Javier López Martín (Investigador)
«Efectos de la artillería en las fortificaciones peninsulares»

12h30 – 13h00 - Debate

13h00 – 15h00 – Pausa para almoço




15h00 – 15h20
Alberto Darias Príncipe (Universidad de La Laguna)
«Fortificaciones portuguesas en la costa Atlántica Marroquí»

15h20 – 15h40
Jorge Correia (Escola de Arquitectura da Univ. do Minho / CHAM – UNL e UAC)
«Três castelos portugueses em Tânger: entre tardo-medievalidade e modernidade»

15h40 – 16h00
André Teixeira (Centro de História de Além-Mar da Univ. Nova de Lisboa e da Univ. dos Açores), Jorge Correia
(Escola de Arquitectura da Univ. do Minho / CHAM – UNL), Ana Lopes (Escola de Arquitectura da Univ. do Minho/
CHAM – UNL) e Azzeddine Karra (Direction Régionale de la Culture de la Région Doukkala-Abda)
«O castelo português de Azamor (1513-1542): levantamento, sondagens arqueológicas e
estudo arquitectónico»

16h00 – 16h20
Margarida Ramalho (Investigadora)
«A defesa de Cascais: do castelo medieval à fortaleza de Nossa Senhora da Luz»

16h20 – 17h00 – Debate

17h00 – 17h20 – Pausa

17h20: Sessão de Encerramento e Conclusões.

Dia 13 de Novembro, Sábado
Sessão 2: Igreja da Misericórdia
4. Investigação e valorização de fortificações medievais


9h30 – 9h50
Francisco Sousa Lobo (Associação Portuguesa dos Amigos dos Castelos)
«O papel dos Amigos dos Castelos na divulgação e valorização dos castelos portugueses»

9h50 – 10h10
Amador Ruibal (Asociación Española de Amigos de los Castillos)
«Divulgación y conservación del patrimonio fortificado Español: la labor de la A.E.A.C.
(Asociación Española de Amigos de los Castillos) y otras entidades privadas»

10h10 - 10h30
Clara Moura Soares e Maria João Neto (IHA – FLL – Universidade de Lisboa)
«O restauro do Castelo de Óbidos (1934-1950): da reintegração da vila medieval ao
reconhecimento internacional»

10h30 – 10h50
Isabel Cristina Fernandes (Município de Palmela e CEAUP/CAM) e Maria Teresa Rosendo (Município de
Palmela)
«O castelo de Palmela: restauros, investigação e dinamização»

10h50 - 11h20 – Pausa

11h20 – 11h40
Pedro Gurriarán Daza e Samuel Márquez Bueno (YAMUR, Arquitectura y Arqueologia S.L.)
«Restauración y arqueología parietal de las fortificaciones almohades»

11h40 – 12h00
Ángela Suárez Márquez (Museo Arqueológico de Almería)
«Investigación y gestión de un conjunto arqueológico-monumental: la alcazaba de Almería»

12h00 – 12h20
Michel Muñoz García, Santiago David Dominguez (ARES, Arqueología y Patrimonio Cultural CB) e
Carlos Villar Díaz (Delegación de Cultura en Cuenca, Junta de comunidades de Castilla la Mancha)
«La muralla de Cuenca, restauración material y restauración histórica (2005 – 2010)»

12h20 – 12h40
Santiago Palacios Ontalva (Universidad Autónoma de Madrid)
«Cronística castellana y fortificaciones: percepciones contemporáneas de los escenarios del
poder»

13h00 – 14h30 – Pausa para almoço

14h30 – 14h50
Victor Gibello Bravo (Arqueocheck)
«Historia e arqueologia de las fortificaciones en Extremadura»

14h50 – 15h10
Joaquim Rodrigues dos Santos (Escuela Superior de Arquitectura y Geodesia – Universidad de Alcalá de
Henares)
«Construção da imagem, forma e (re)funcionalização na reabilitação de castelos medievais em
Portugal»

15h10 – 15h30
António Luís Pereira (IGESPAR), Isabel Alexandra Lopes (Arqueóloga) e Orlando Sousa (DRCN)
«O projecto de investigação e valorização do castelo de Ansiães»

15h30 – 15h50
Paulo Amaral (Direcção Regional de Cultura do Norte)
«Os castelos da raia do Leste Transmontano. Projectos de valorização»

15h50 – 16h20
Cláudio Torres (Campo Arqueológico de Mértola)
«Mértola: um castelo, um projecto arqueológico, uma dimensão de vida» (Conf.)

16h20 – 17h00 – Debate

17h00 – 17h20 – Pausa

17h20: Sessão de Encerramento e Conclusões no Auditório da Casa da Música.

Dia 14 de Novembro, Domingo
9h00 – Partida para visita aos castelos de Penela e Montemor-o-Velho.

Noticias relacionadas

Comenta la noticia desde Facebook

Comentarios

No hay comentarios.